Duizenden boeren trokken deze woensdag met hun tractoren naar Stroe om hun stem te laten horen tegen de stikstofplannen van het kabinet. Op de heen- en de terugweg zorgde dat voor flinke verkeersproblemen, die inmiddels grotendeels zijn opgelost.
In de brandende zon gaven boeren een duidelijke boodschap af aan de politiek en werd meteen helder dat nieuwe acties zullen volgen. Dit is hoe de protestdag verliep. ,,Het platteland laat eendrachtig van zich horen."
Hiermee sluiten wij dit liveblog. Lees hieronder alle updates nog eens rustig terug of check ons speciale dossier!
Ook in de rijrichting van Amersfoort is de A1 weer vrijgegeven. Weggebruikers komen daar wel trekkers tegen en vanaf Stroe rijdt het verkeer langzamer, aldus Rijkswaterstaat.
Trekkers die de complete snelweg versperren, rijden over de vluchtstrook, het negeren van stoptekens, kentekens verwijderen en boeren die spookrijden op weg naar het protest in Stroe: de politie zou handhaven, maar greep nauwelijks in. Waarom niet? Dit is de reden.
Zoals eerder gemeld zijn de wegblokkades door tractoren bij Emmeloord en Lelystad inmiddels weg en de rijstroken in beide richtingen weer vrij.
Zo zag die blokkade bij Emmeloord er vanmiddag uit:
De grootste verkeersdrukte lijkt voorbij. Vertragingen nemen overal af, maar Rijkswaterstaat waarschuwt dat op veel plekken nog tractoren op de weg zijn en raadt daarom aan de rijstijl aan te passen.
Boeren die tijdens het stikstofprotest regels hebben genegeerd door met trekkers de snelweg op te gaan, en daarmee andere weggebruikers in gevaar hebben gebracht, komen daar wat justitieminister Dilan Yeşilgöz betreft niet zomaar mee weg. Zo veel als mogelijk zullen zij achteraf worden beboet. ,,Mijn belangrijkste boodschap aan hen: onze wetten gelden voor iedereen", zegt Yeşilgöz.
Achteraf beboeten kan lastig zijn, omdat een kenteken op een trekker nog niet verplicht is. Boeren riepen daarnaast collega's mét kenteken op dat van hun trekker te halen. Mogelijk kan ook met camerabeelden de identiteit van boeren worden achterhaald, maar dat is aan de politie.
De eerste rijstrook op de A1 van Amersfoort naar Apeldoorn is door Rijkswaterstaat weer vrijgegeven. De andere kant op is de snelweg nog helemaal dicht.
De hele snelweg werd eerder vandaag rond Barneveld afgesloten vanwege het boerenprotest. Tractoren zijn in de middenberm achtergelaten en die moeten daar eerst weg voor andere rijbanen open kunnen, aldus een woordvoerder van Rijkswaterstaat.
,,We doen er alles aan ook de andere kant open te krijgen. Zodra dat kan, doen we het gelijk, maar het moet wel veilig zijn." De woordvoerder kan geen inschatting geven hoe snel ook de andere rijstroken weer opengaan.
De politie zou ook met zwaarder materieel en meer mensen niet in staat zijn geweest de door de boeren veroorzaakte drukte op de snelwegen te voorkomen. Dat zegt een woordvoerder van politievakbond ACP. De actie van de boeren was daar volgens de bonden te massaal voor.
De woordvoerder van de ACP stelt dat politiemensen niets te verwijten valt wat het dichtslibben van de snelwegen betreft. De bond zegt dat met de boeren was afgesproken dat ze binnenwegen zouden nemen om naar Stroe te komen.
,,Als afspraken massaal genegeerd worden, dan is het ondoenlijk voor de politie om te handhaven. Wij hebben geen duizenden mensen om afritten af te zetten, dan krijg je een capaciteitsprobleem." Ook zouden er kentekens van tractoren zijn afgeplakt, waardoor bekeuren lastig is. ,,De politie heeft alles gedaan om meer mensen op te trommelen. Ze had niet meer kunnen doen."
De landelijke korpsleiding laat via een woordvoerder weten dat er tot dusver tientallen mensen op de bon zijn geslingerd in het kader van het boerenprotest. Van machteloosheid is volgens de korpsleiding geen sprake. ,,Het is wat het is. Waar het kan, zie je dat collega's handhaven. We houden verder toezicht."
Goed nieuws voor automobilisten die over de A6 bij Emmeloord moeten. De blokkade van boeren is opgeheven.
De actie zorgde voor flinke verkeershinder. Op het viaduct waren enkele geïnteresseerden een kijkje komen nemen.
Bij het ongeluk tussen een tractor en een vrachtwagen op de A12 bij Ede zijn drie inzittenden van de tractor gewond geraakt. De gewonden zijn naar het ziekenhuis gebracht.
De weg is richting Utrecht dicht tussen de afrit Oosterbeek en Veenendaal, meldt de ANWB. Richting Arnhem is ook een rijstrook afgesloten. Omrijden kan via de A50 en A15 maar automobilisten kunnen de omgeving voorlopig beter mijden.
Ambulances in Gelderland en Utrecht hebben tot dusver geen last van de verstopte wegen in het midden van het land. De wegen in het grensgebied tussen de provincies Utrecht en Gelderland zijn bijzonder druk vanwege een boerenprotest in Stroe.
Ambulances komen er de hele dag al goed langs, aldus een woordvoerster van de Regionale Ambulancezorg Voorziening Utrecht (RAVU). Of ze vooral via de vluchtstroken rijden of dat het vastgelopen verkeer aan de kant gaat, wist ze niet te zeggen. Ook een woordvoerster van de Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden (VGGM) laat weten dat ambulances tot nu toe geen problemen ervaren bij het uitvoeren van hun werk.
Het Meander Medisch Centrum, met locaties in onder meer Amersfoort en Barneveld, meldt dat personeel zonder problemen op het werk heeft kunnen komen. De afdeling voor spoedeisende hulp merkt eveneens weinig van het vastgelopen wegverkeer, aldus een woordvoerder. ,,Het is eigenlijk business as usual."
Volgens de politie stonden de tractoren op de A6 bij Emmeloord deels op de snelweg geparkeerd. Andere verkeersdeelnemers konden langs de tractoren rijden, maar het leidde wel tot opstoppingen. Daarom worden de boeren "aangesproken, gesommeerd om te vertrekken en bekeurd", aldus een politiewoordvoerster. Zij kon niet zeggen hoe hoog hun boete wordt.
De situatie op de A6 ziet er op dit moment zo uit:
De tractor die betrokken is bij het ongeluk op de A12 zou zijn bak te hoog hebben gehad, terwijl hij op de snelweg reed. Daardoor klapte de bak tegen de brug en kwam de tractor plotseling tot stilstand. Een vrachtwagen die vlakbij de trekker reed moest uitwijken, maar zou het landbouwvoertuig niet hebben geraakt volgens getuigen.
Volgens de politie zijn er dus meerdere gewonden gevallen. Het is nog onduidelijk om hoeveel slachtoffers het exact gaat en hoe ernstig ze eraan toe zijn. Ook is niet duidelijk of de chauffeur van de tractor een van de slachtoffers is.
Op de A12 bij Ede heeft een ernstig ongeval plaatsgevonden tussen een tractor en vrachtwagen, meldt de politie. Er zijn meerdere gewonden.
De oorzaak van het ongeluk wordt onderzocht. De weg is afgesloten in de richting van Utrecht.
De A1 tussen Apeldoorn en Amersfoort is zeker tot in de loop van vanavond in beide richtingen dicht, zo is eerder gemeld. Maar een deel van de boeren koos ervoor om toch via de A1 huiswaarts te keren vanaf het protestterrein in Stroe. '
Dat is mogelijk omdat sommige tussenliggende op- en afritten open zijn voor lokaal verkeer. Doorgaand verkeer vanuit Apeldoorn en Amersfoort kan geen gebruik maken van de A1.
Aan het begin van de avondspits is het volgens Rijkswaterstaat wel iets drukker dan normaal op de omleidingsroutes, maar lijkt het erop dat toch veel weggebruikers de omgeving hebben gemeden.
,,Maar het is afwachten hoe vlot de uittocht van tractoren verloopt. We verwachten dat het nog uren gaat duren voordat alle boeren weg zijn uit Stroe, dus daarom houden we de A1 dicht", zegt een woordvoerder van Rijkswaterstaat.
De politie had al signalen gekregen dat er mogelijk wegen zouden worden geblokkeerd, zoals nu op de A6 bij Emmeloord het geval is.
Daarom houdt de politie de Ketelbrug bij de Noordoostpolder extra in de gaten, op de weg en op het water eronder. Maar daar is het volgens Rijkswaterstaat nog rustig.
Politie Gelderland waarschuwt boeren dat ze handhavend optreedt tegen het met trekkers op de snelweg rijden. 'Ook vanmiddag is dat verboden. We zien dat het toch massaal gebeurt en dat veroorzaakt gevaarlijke situaties en enorme hinder. Met name bij excessen, zoals met meerdere voertuigen naast elkaar de snelweg blokkeren en bij het blokkeren van de vluchtstrook (i.v.m veiligheid bij pechgevallen en voor hulpverleners)', luidt het op Twitter.
De politie zegt de uitloop van het protest in het Gelderse Stroe 'uiteraard' te monitoren. 'Het is niet mogelijk om alle trekkers van de snelweg te geleiden, maar daar waar het kan en veilig is, treden we handhavend op tegen overtredingen.'
Het boerenprotest in Stroe is rond 16.00 uur beëindigd. De boeren gaan nu weer massaal met trekkers de snelweg op.
Volgens de politie veroorzaakt dat 'gevaarlijke situaties en enorme hinder', maar is het niet altijd mogelijk alle trekkers van de snelweg te halen. De politie zegt wel in te grijpen als de boeren de snelweg willen blokkeren.
Boeren hebben de snelweg A6 bij Emmeloord in beide richtingen geblokkeerd met tractoren. Dat laat Rijkswaterstaat weten. Een woordvoerder sluit niet uit dat er op meer plekken zulke acties zullen komen.
Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt heeft de aanwezigen bij het boerenprotest in Stroe opgeroepen het gesprek gaande te houden, "ook met mensen met wie je het totaal niet eens bent".
Bij de demonstratie waren vertegenwoordigers van onder anderen SGP, PVV, Forum voor Democratie, JA21 en BBB. Caroline van der Plas (BoerBurgerBeweging) kreeg een groot applaus. ,,Lid van de twijfelbrigade word ik genoemd. Ik wou dat heel de Kamer daarvan was, dan was dit plan allang van tafel."
Joost Eerdmans (JA21) hield de aanwezigen voor: ,,Stem deze coalitie weg bij de verkiezingen voor Provinciale Staten, dan help je het kabinet-Rutte in grote problemen".
,,Dit was de aftrap van een lange reeks betogingen." Dat zei voorman Mark van den Oever van Farmers Defence Force (FDF) bij het afronden van het sprekersprogramma tijdens het protest. ,,We zijn nog lang niet klaar", zegt hij.
Na het afronden van het sprekersprogramma verliet een aantal betogers dus het terrein. Anderen blijven wachten op de band die nog gaat spelen.
Volgens de organisatie waren er 60.000 mensen met 20.000 trekkers naar de betoging gekomen. De gemeente Barneveld, waarvan Stroe deel uitmaakt, kan dat niet bevestigen.
Het boerenprotest in Stroe loopt op zijn einde, de eerste deelnemers vertrekken. Duizenden trekkers moeten straks weer de weg op.
De leiders van de trekkersgroepen wordt nu gevraagd achter het podium te komen, zodat de groepen gecontroleerd kunnen vertrekken. Ook over de snelwegen.
Rijkswaterstaat verwacht vooral in het midden en het oosten van het land een zeer zware avondspits, omdat de boeren na de demonstratie naar huis gaan. De dienst adviseert automobilisten om zich goed voor te bereiden voor ze de weg op gaan en de actuele verkeersinformatie goed in de gaten te houden.
Weggebruikers in de richting van Apeldoorn kunnen omrijden via de A28 en de A50 langs Hoevelaken en Zwolle, of via de A30, A12 en A50 langs Barneveld. Het verkeer richting Amersfoort en Amsterdam kan omrijden vanaf Beekbergen, over de A50 en A28.
De gemeente Barneveld wil dat het boerenprotest nu snel stopt. Dat deelde de organisatie zojuist mee vanaf het podium in Stroe.
De afsluiting van snelweg A1 zorgt voor flinke hinder voor het verkeer op de A30. Op die weg, die aansluit op de A1, staat tussen Barneveld-Noord en Barneveld het verkeer vast. Bestuurders in die file moeten op minstens een kwartier vertraging rekenen, melden ANWB en Rijkswaterstaat.
De A1 is afgesloten tussen Amersfoort en Apeldoorn vanwege drukte door het boerenprotest in Stroe, dat aan de snelweg ligt. Het verkeer op de snelweg staat vast en de politie wil dat die mensen eerst kunnen wegrijden voordat er nieuwe mensen de snelweg op komen.
Minister van Justitie en Veiligheid Dilan Yeşilgöz vraagt protesterende boeren om het hoofd koel te houden en te luisteren naar de politie. 'Sommigen van jullie veroorzaken momenteel levensgevaarlijke situaties op de weg', schrijft ze bij haar oproep op Twitter.
De A1 tussen Apeldoorn en Amersfoort blijft zeker tot de avond in beide richtingen dicht. Dat meldt Rijkswaterstaat. De weg werd eerder afgesloten wegens de drukte rondom het boerenprotest in Stroe.
Rijkswaterstaat verwacht een zeer zware avondspits en adviseert automobilisten om zich goed voor te bereiden voor ze de weg op gaan.
De A1 van Amersfoort tot Apeldoorn wordt in beide richtingen afgesloten. 'We zien dat het helemaal is vastgelopen en met deze maatregel willen we bereiken dat het verkeer daar oplost. Zodra dat is gebeurd, wordt de afsluiting zo snel mogelijk opgeheven.'
De ANWB verwacht dat het uren gaat duren voordat de weg weer open kan.
De maatregel wordt genomen wegens de drukte rondom het boerenprotest in Stroe. Volgens de ANWB zit de weg vast omdat de boeren op tractoren de afslag naar Stroe willen nemen.
Niet alleen op het terrein hebben mensen last van de hitte en een gebrek aan water: de hulpdiensten en gemeente delen water uit aan boeren en burgers die vaststaan op A1.
Bezoekers van de protestmanifestatie zoeken de schaduw op bij een vrachtwagen achter het podium. De temperatuur op het veld is in de loop van de dag flink opgelopen.
Iets verderop: de oprit van de A1 bij Ugchelen - de Europaweg - is door de politie afgesloten.
Het is heet op het veld in Stroe. De politie stuurt aan op een tijdig vertrek van de actievoerders. Er is net overleg geweest achter de coulissen. Er zal een eindtijd komen, ook voor de veiligheid van de boeren. Die tijd zal zo worden gecommuniceerd.
Er zijn zorgen over onvoldoende drinkwater op het terrein. De EHBO is overbelast, meldt Mark van den Oever (FDF). Er wordt een watertank het terrein opgereden, wordt vanaf het podium gemeld.
Mensen vallen flauw, zien onze verslaggevers op het protestterrein.
Gemeente Barneveld roept op: 'Kom niet meer naar Stroe, verkeer staat vast en parkeerterreinen zijn vol'
Onze verslaggever Thijs Boelens ziet vanaf de hoogwerker dat 't terrein 'ramvol' staat.
De A1 is in beide richtingen dicht vanwege het boerenprotest in Stroe. Richting Apeldoorn is de weg dicht bij Barneveld. Richting Apeldoorn, vanuit het oosten, is de weg dicht bij knooppunt Beekbergen.
Verkeer kan omrijden via Ede en Arnhem (A50, A12, A30) of via Zwolle (A50, A28).
Caroline van der Plas (BBB) gaat aan de lopende band op de foto. Straks is zij aan de beurt als spreker op de manifestatie.
'De Staat der Nederlanden is in oorlog met de boerenrepubliek. Er is een staat van beleg afgekondigd om onze grond en eigendommen af te nemen'. Dat zei voorman Bart Kemp van boerenorganisatie Agractie.
Kemp benadrukte wel dat niet zal worden opgeroepen tot strafbare feiten. 'We zullen de strijd zonder wapens moeten voeren.'
Op de vraag van Kemp aan de boeren of ze willen blijven vechten reageerden de actievoerders instemmend. Kemp riep de boeren op massaal in actie te komen, ook in hun eigen regio's.
'Het is jammer dat collega's De Groot (D66, red.) en Van Campen (VVD, red.) hier niet zijn', zegt Derk Boswijk, Tweede Kamerlid van het CDA.
'Iedereen moet overal kunnen komen, alleen zo kunnen we de kloof overbruggen. Zelf voel ik me niet onveilig. Het is mijn eigen keuze om hier te zijn.'
'Ik ben ongelukkig met hoe de stikstofbrief en de kaart met reductiedoelen zijn gepubliceerd. Mensen gaan kijken wat die kaart voor hun betekent. Niemand leest nog wat in die brief staat. Morgen hebben we hierover een debat en dan ga ik de minister hierover kritisch bevragen.'
Het officiële programma van het protest tegen de stikstofplannen in Stroe is rond 13.15 uur begonnen. Eigenlijk zou het programma om 12.00 uur van start gaan, maar op dat moment waren nog veel mensen onderweg naar het terrein waar actie wordt gevoerd.
Veel betogers nuttigen een drankje, vooral alcoholvrij bier. Ook friet en ijsjes zijn in trek. Verder vlogen er vliegtuigjes met teksten erachter als 'no farmers no food' en 'proud to be a farmer'.
Vele duizenden boeren en andere tegenstanders van de stikstofplannen hebben zich inmiddels verzameld op het terrein. Ook staan er duizenden tractoren rond het veld waar een podium is neergezet. De sfeer is gemoedelijk. Er zijn hapjes en drankjes en uit de speakers schalt non-stop boerenrock.
Het begrip voor boze boeren neemt toe, terwijl Nederlanders zich minder zorgen maken over de impact van stikstof op de natuur, blijkt uit onderzoek van I&O Research in opdracht van Trouw.
Bijna de helft (45 procent) van de respondenten in het onderzoek zegt ‘volledig’ achter de boerenprotesten te staan. In oktober vorig jaar was dit nog 38 procent.
Waar Stroe ligt, kan je wel raden.
Evert (43), Gereke (43) en kinderen Gwenny (18), Rowin (12) en Jarwin (8) Vermeer doen er normaal tien minuten over om naar het terrein in Stroe te komen. Nu hebben ze er meer dan een uur over gedaan met de trekker, met daarachter een aanhangwagen waar de kinderen op strobalen zitten.
De familie zit met hun bedrijf in een reductiegebied waar waarschijnlijk 58 procent van de dieren moet verdwijnen. ,,Maar dat is echt niet haalbaar'', vertelt Evert als ze na filerijden op de N310 tussen Harskamp en Stroe eindelijk op het land staan van de boer waar de demonstratie wordt gehouden.
,,Dan kunnen we de hypotheek namelijk niet meer betalen. We zijn in 2010 begonnen. In 2011 kregen we de eerste kalveren. We kunnen met minder dieren die hypotheek gewoon niet aflossen.''
Het wachten is op de start van het protest. Dat zou eigenlijk om 12.00 uur zijn, maar is iets uitgesteld. Vermoedelijk omdat nog altijd veel boeren op het terrein proberen te komen.
Elk Kamerlid moet vrij zijn om te gaan en staan waar hij of zij wil. Dat zegt BBB-voorvrouw Caroline van der Plas in Stroe in een reactie op het bericht dat Kamerleden Tjeerd de Groot (D66) en Thom van Campen (VVD) niet naar het boerenprotest in dat dorpje gaan. De NCTV adviseerde hen niet te gaan omdat hun veiligheid niet gegarandeerd kan worden.
Van der Plas zegt het heel vervelend te vinden als dat zo is. 'Maar als ik even naar mezelf kijk, persoonlijk, en er zou een demonstratie zijn van Extinction Rebellion bijvoorbeeld of een hele activistische milieugroep, dan zou ik denken, nou, daar ga ik niet heen. Wat is mijn meerwaarde daar?'
Boerenzoon Richard Kooij (12) wil boer worden en is al bezig met het ondernemerschap op de toegangsweg naar het manifestatieterrein. Hij verkoopt snoep chocoladerepen voor 1 euro.
Volgens zijn protestdoek zit hij 'elke avond te trillen, omdat hij weet wat de ministers willen'.
De start van het programma is een half uur uitgesteld, om de mensen die nu nog in de file staan de tijd te geven.
Om actie te voeren heb je geen trekker nodig, zo bewijzen deze piepjonge 'demonstranten'.
Op de A1 staat het verkeer in beide richtingen tussen Amersfoort en Apeldoorn vast. Er is ruim een uur vertraging, meldt Rijkswaterstaat. Talloze trekkers rijden over de weg richting het boerenprotest in Stroe.
Eerder op de ochtend riep Rijkswaterstaat al op de weg te vermijden.
Op de wegen naar het protestterrein toe staan boeren appels en verse eieren uit te delen. Stroe loopt helemaal vast. Boeren die hun trekkers hebben geparkeerd moeten een eind lopen om op de manifestatie te komen.
Vooralsnog hangt er een gemoedelijke sfeer op het demonstratieterrein. Als je niet beter weet waant je jezelf op de Zwarte Cross.
Snacktenten doen goede zaken, uit de speakers knalt boerenrock van Normaal en Jovink en de Voederbietels.
Het Zwolse VVD-Kamerlid Thom van Campen gaat, net als zijn D66-collega Tjeerd de Groot, niet naar Stroe.