De impact van het wegvallen van Rusland, Oekraïne en Belarus als afzetmarkt voor Nederlandse landbouwproducten lijkt relatief beperkt. Volgens economen van Rabobank werd er in 2020 voor 1 miljard euro aan voedingsmiddelen en zogeheten agri-producten naar deze landen geëxporteerd of doorgevoerd. Dat komt neer op ongeveer 1,5 procent van de totale export van voedsel- en landbouwproducten.
Daarbij is de sierteeltsector, die voor ruim 300 miljoen euro aan producten naar Rusland exporteerde, relatief gezien het meest kwetsbaar. Het wegvallen van de afzet in Rusland kan voor andere producten zoals varkensvlees, eendagskuikens, broedeieren, peren of bananen tijdelijk voor een verruiming van het aanbod in West-Europa zorgen. Daardoor zouden de prijzen voor deze producten flink kunnen dalen.
Russische autoriteiten beperken volgens persbureau RIA in het land de toegang tot verschillende onafhankelijke media, zoals onder meer de BBC, Radio Liberty en de populaire Russischtalige nieuwssite Meduza.
Journalisten van persbureau AFP in Moskou en GlobalCheck, een groep die internetverbindingen monitort, constateerden in de nacht van donderdag op vrijdag al dat verschillende websites geblokkeerd werden. Het ging onder meer om de websites van Facebook, de BBC en de Duitse omroep Deutsche Welle.
Europa maakte eerder bekend de toegang tot nieuwssites van Russische staatsmedia RT en Sputnik te blokkeren. Groot-Brittannië vreesde al dat die blokkade zou kunnen leiden tot een vergelijkbare actie van Rusland, waardoor Europese media in het land niet meer toegankelijk zijn. In een verklaring schreef het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken eerder dat de BBC 'wordt gebruikt om de politieke situatie en veiligheid in Rusland te ondermijnen'.
De brand die in de nacht van donderdag op vrijdag uitbrak bij de kerncentrale van Zaporizja is vrijdagochtend geblust. De autoriteiten melden dat de brandweer er om 06.20 uur lokale tijd (5.20 uur in Nederland) in slaagde het vuur te blussen, nadat de hulpdiensten een uur daarvoor in staat waren het brandende trainingscomplex te bereiken. Veertig brandweerlieden en elf brandweerwagens werden ingezet.
Er zijn geen slachtoffers gevallen.
Zowel het IAEA als een 'nucleair noodteam' van de Amerikaanse overheid blijven de situatie nauwlettend in de gaten houden. De Amerikaanse energieminister, die het noodteam inschakelde, benadrukt dat de kernreactoren 'goed zijn beschermd door robuuste constructies' en meldt op basis van Oekraïense autoriteiten dat er geen verhoogde radioactieve straling is geconstateerd. Ook zouden de reactoren veilig zijn uitgeschakeld.
De VN-atoomwaakhond sprak van een 'ernstig gevaar' als de reactoren in de centrale geraakt zouden worden door raketaanvallen. Eerder riep het IAEA de Russische en Oekraïense troepen op om niet te vechten in het gebied.
Zaporizja is een van de vier operationele kerncentrales van Oekraïne. De centrale bestaat uit zes kernreactoren en is volgens uiteenlopende schattingen goed voor zo'n twintig tot veertig procent van de Oekraïense elektriciteitsvoorziening.
De Amerikaanse minister van Energie, Jennifer Granholm, heeft een 'nucleair noodteam' gevormd om de situatie rond de Oekraïense kerncentrale Zaporizja in de gaten te houden. Op Twitter schrijft Granholm dat de reactoren van de grootste kerncentrale van Europa, ondanks de brand die er vrijdagochtend woedt, goed zijn beschermd dankzij 'robuuste constructies'. De reactoren zouden volgens Granholm inmiddels veilig zijn uitgeschakeld.
Het zogenoemde Nuclear Incident Response Team heeft vooralsnog geen verhoogde radioactieve straling geconstateerd, schrijft Granholm. Zij stelt dat 'de roekeloze Russische militaire operatie' in het gebied rondom de kerncentrale moet stoppen.
Ook een alarmcentrale van VN-atoomwaakhond IAEA houdt de 'serieuze situatie' 24 uur per dag in de gaten. IAEA-directeur Rafael Gross schrijft op Twitter dat hij 'diep bezorgd' is en gesproken heeft met de Oekraïense premier Denys Sjmygal. Hij heeft Sjmygal verzocht nauw contact te houden met de exploitant van de kerncentrale.
Hulpdiensten zijn erin geslaagd de Oekraïense kerncentrale Zaporizja te bereiken, waar in de nacht van donderdag op vrijdag een brand woedt. Oekraïense autoriteiten melden dat brandweerlieden om 05.20 uur lokale tijd (4.20 uur in Nederland) begonnen zijn met het blussen van de brand. Eerder was dat onmogelijk vanwege aanhoudende Russische beschietingen.
De Oekraïense autoriteiten melden dat het gaat om een brand in een trainingsgebouw bij de grootste kerncentrale van Europa. Essentiële onderdelen van de kerncentrale zouden onaangetast zijn gebleven. Er zijn zeker veertig brandweerlieden met elf brandweervoertuigen aanwezig om het vuur te blussen.
© AP — Op beelden van een beveiligingscamera van de kerncentrale is te zien hoe een brandend object neerkomt op het terrein. De Amerikaanse president Joe Biden heeft de Russische autoriteiten opgeroepen om hulpdiensten toe te laten tot de Oekraïense kerncentrale Zaporizja, waar momenteel een brand woedt. Biden verzoekt Russische troepen ook tot een staakt-het-vuren in het gebied rondom de grootste kerncentrale van Europa.
Biden doet de oproep na een telefoongesprek met de Oekraïense president Volodymyr Zelenski over de situatie rondom de kerncentrale. In de nacht van donderdag op vrijdag brak brand uit nadat het complex beschoten werd door Russische militairen.
De lokale autoriteiten melden dat de situatie in Zaporizja onder controle is en de stralingsniveaus rondom de kerncentrale 'normaal' zijn. Amerikaanse autoriteiten bevestigen op basis van de beschikbare informatie dat er geen radioactieve straling is vrijgekomen.
De ,,roekeloze acties" van de Russische president Vladimir Poetin kunnen volgens de Britse premier Boris Johnson ,,een directe bedreiging vormen voor de veiligheid van heel Europa". Volgens onder meer de BBC zegt Johnson dit naar aanleiding van de beschietingen van de Oekraïense kerncentrale Zaporizja, waar in de nacht van donderdag op vrijdag brand uitbrak.
Een woordvoerder van Johnson meldt dat de Britse premier ,,in de komende uren" een spoedzitting van de VN-Veiligheidsraad aanvraagt om de kwestie te bespreken. De woordvoerder zegt dat Johnson met de Oekraïense president Volodymyr Zelenski gebeld heeft naar aanleiding van de brand in de grootste kerncentrale van Europa. Beide leiders noemen een staakt-het-vuren ,,cruciaal". Volgens de woordvoerder is de situatie ,,zeer zorgwekkend".
Johnson zegt verder dat het Verenigd Koninkrijk ,,er alles aan zal doen om ervoor te zorgen dat de situatie niet verder verslechtert".
© via REUTERS — De Britse premier Boris Johnson in het Lagerhuis. De dertig ministers van Buitenlandse Zaken van de NAVO-landen, inclusief de Amerikaanse, Britse en Canadese, ontmoeten elkaar vrijdag voor overleg over de oorlog in Oekraïne op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel bijeen. Ze beginnen om 10.00 uur. 's Middags verhuizen de EU-ministers (zes lidstaten zijn geen lid van de militaire alliantie) naar hun raadsgebouw. Ook daar is de Russische invasie van Oekraïne, vanaf 16.30 uur, het hoofdpunt voor de 27. Het Westen pijnigt zijn hersens over de vraag hoe de Russische president Vladimir Poetin gestopt kan worden.
Minister Wopke Hoekstra is bij beide bijeenkomsten aanwezig. Bij hoge uitzondering komt de Amerikaanse minister Antony Blinken mee naar de EU-ministerraad. De Oekraïense minister Dmitro Kuleba schuift naar verwachting per videoverbinding aan.
De Westerse bondgenoten vertonen een ,,indrukwekkende" eensgezindheid, zegt een diplomaat. Ze stemmen hun maatregelen als antwoord op de agressieve aanval van Poetin steeds zoveel mogelijk op elkaar af. In NAVO-verband met het sturen van troepen en materieel naar NAVO-landen die grenzen aan Oekraïne, dat geen NAVO-lid is en militair niet rechtstreeks te hulp geschoten kan worden. En de EU met diplomatieke en sanctiemaatregelen, bedoeld om Poetin, zijn politieke handlangers en rijke vriendjes internationaal te isoleren en financieel en economisch zo hard mogelijk te treffen. En daarnaast met zoveel mogelijk hulp aan Oekraïne: geld, leningen, wapens, humanitaire, politieke en morele steun.
Tegelijk stijgen de zorgen over met wie we te maken hebben, aldus een diplomaat over Poetin. ,,Draaien we wel aan de juiste knoppen?" Moeten bijvoorbeeld de keiharde sancties worden uitgebreid? Na het snelle, stoere optreden van de afgelopen dagen klinkt onder diplomaten nu meer behoedzaamheid en beduchtheid om niet zelf in de oorlog verstrikt te raken.
NAVO-chef Jens Stoltenberg geeft na afloop rond 12.30 uur een persconferentie. Ook na de EU-raad staan briefings op de agenda.
In een toespraak tot zijn volk heeft de Oekraïense president Volodymyr Zelenski uitgehaald naar Rusland. Het regime van Vladimir Poetin wil volgens Zelenski ,,Tsjernobyl herhalen". Ook beschuldigt hij de Russen van ,,nucleaire terreur". Zelenski gaf de nachtelijke toespraak naar aanleiding van de Russische aanval op kerncentrale Zaporizja.
,,Geen enkel ander land heeft ooit een kerncentrale beschoten", zei Zelenski. "Dit is de eerste keer in onze geschiedenis, de eerste keer voor de mensheid." Hij spreekt van een gerichte aanval van Russische tanks op de kerncentrale.
In zijn toespraak benadrukt Zelenski dat de kernramp in 1986 in Tsjernobyl, waardoor tienduizenden mensen moesten evacueren en honderdduizenden levenslang consequenties ervoeren, veroorzaakt werd door de ontploffing van één reactor.
,,Zaporizja heeft zes reactoren", zegt Zelenski. Het ontploffen van de kerncentrale zou volgens hem daarom ,,het einde van Europa" betekenen. Hij vraagt Europeanen ,,wakker te worden" en hun politieke leiders op te roepen om op te treden tegen de Russische troepen.
In Zaporizja, de grootste kerncentrale van Europa, woedt in de nacht van donderdag op vrijdag een brand. Het complex wordt volgens de Oekraïense buitenlandminister ,,van alle kanten aangevallen" door Russische grondtroepen. Brandweerlieden kunnen om die reden niet bij het vuur komen en dat is ,,zeer gevaarlijk", meldt VN-atoomwaakhond IAEA. Lokale autoriteiten melden echter dat de situatie ,,onder controle" is.
De burgemeester van het nabijgelegen Enerhodar, in het zuidoosten van Oekraïne, meldde de brand als eerste in een video op Facebook. Hij zei dat het vuur is ontstaan na een aanval van Russische grondtroepen.
Op beelden die door The New York Times zijn geverifieerd, zijn rondom de kerncentrale vlammen en vuur te zien, maar de krant schrijft dat 'onduidelijk is waar deze door veroorzaakt worden'. Het is ook onduidelijk waar in de kerncentrale de brand precies woedt. Regionale autoriteiten melden dat de stralingsniveaus rondom de kerncentrale ,,normaal" zijn.
De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmitro Kuleba, schrijft op Twitter dat een eventuele ontploffing van de kerncentrale ,,tien keer groter zal zijn dan Tsjernobyl", de in 1986 ontplofte kerncentrale ten noorden van Kiev die inmiddels door de Russische troepen veroverd is. ,,Rusland moet onmiddellijk stoppen met de beschietingen en brandweerlieden doorgang verlenen", schrijft Kuleba.
De Amerikaanse president Joe Biden heeft volgens bronnen binnen zijn regering met de Oekraïense president Volodymyr Zelenski gebeld over de situatie in de kerncentrale. Het is onduidelijk wat er exact besproken is.
VN-atoomwaakhond IAEA schrijft op Twitter dat het op de hoogte is van de 'beschietingen' rondom de kerncentrale en zegt momenteel met de Oekraïense autoriteiten te overleggen. Het instituut waarschuwt voor 'ernstig gevaar' als de reactoren in de centrale geraakt worden door raketaanvallen. Eerder riep IAEA de Russische en Oekraïense troepen op om niet te vechten in het gebied.
Zaporizja is een van de vier operationele kerncentrales van Oekraïne. De centrale bestaat uit zes kernreactoren. De kerncentrale is volgens schattingen goed voor zo'n veertig procent van de Oekraïense elektriciteitsvoorziening.
De websites van Facebook en onafhankelijke media zoals de BBC en de Duitse omroep Deutsche Welle zijn vrijdag in een deel van Rusland ontoegankelijk. Zowel lokale journalisten van persbureau AFP in Moskou als GlobalCheck, een groep die de internetverbinding monitort, melden de blokkade.
Europa maakte eerder bekend de toegang tot nieuwssites van Russische staatsmedia RT en Sputnik te blokkeren. Groot-Brittannië vreesde al dat die blokkade zou kunnen leiden tot een vergelijkbare actie van Rusland, waardoor Europese media in het land niet meer toegankelijk zijn.
Of alle Russen kampen met de problemen is op dit moment onduidelijk.
In Zaporizja, de grootste kerncentrale van Europa, woedt in de nacht van donderdag op vrijdag brand. De burgemeester van het nabijgelegen Enerhodar, in het zuidoosten van Oekraïne, meldt in een video op Facebook dat het vuur is ontstaan na een aanval van Russische grondtroepen. Een woordvoerder van de kerncentrale bevestigt aan het Franse persbureau AFP dat er inderdaad sprake is van een brand.
Op ongeverifieerde beelden op sociale media zijn het vuur en rookontwikkeling te zien. Het is onduidelijk waar in de kerncentrale de brand woedt. Ook is het niet duidelijk of er radioactieve straling is vrijgekomen. De burgemeester van Enerhodar meldt in een video dat niet begonnen kan worden met blussen omdat de beschietingen doorgaan.
De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmitro Kuleba, heeft op Twitter bevestigd dat een brand is uitgebroken in Zaporizja. Als de kerncentrale ontploft zal de explosie volgens Kuleba,,tien keer groter zijn dan Tsjernobyl", de in 1986 ontplofte kerncentrale ten noorden van Kiev die inmiddels door de Russische troepen veroverd is. ,,Rusland moet onmiddellijk stoppen met de beschietingen en brandweerlieden doorgang verlenen", schrijft Kuleba.
Russische troepen probeerden de kerncentrale van Zaporizja de afgelopen dagen te veroveren. De ontwikkelingen rondom Enerhodar leidden donderdag al tot een reactie van VN-atoomwaakhond IAEA, die Russische en Oekraïense troepen opriep om niet te vechten in het gebied rondom de kerncentrale.
© Future Publishing via Getty Imag — De kerncentrale Zaporizja nabij de stad Enerhodar. Honderden wapens die Duitsland aan Oekraïne zou leveren zijn onbruikbaar. Duitse media melden dat een deel van de luchtafweerraketten die voor de Oekraïners bedoeld zijn, werden bewaard in beschimmelde kisten. De zeker 35 jaar oude raketten zouden tien jaar geleden al zijn afgekeurd.
Het gaat om Strela-luchtafweerraketten die door de Sovjet-Unie zijn ontwikkeld en ooit van het leger van de Duitse Democratische Republiek (DDR) waren. Er zouden 2700 van deze luchtafweerraketten geleverd worden, maar zeker 700 zijn volgens het Duitse weekblad Der Spiegel onbruikbaar.
De raketten zouden in 2012 zijn afgekeurd vanwege minuscule scheurtjes die kunnen leiden tot onder meer corrosie. Volgens Der Spiegel zouden de houten kisten waarin de raketten bewaard worden momenteel in zeer slechte staat zijn. Het weekblad meldt dat militairen die de wapens uit de opslag moesten halen, gebruikmaakten van beschermende uitrusting vanwege de schimmel.
Het Duitse ministerie van Defensie heeft niet gereageerd op de onthullingen van het weekblad. Eerder deze week werden duizend antitankwapens en 500 luchtdoelraketten uit de Duitse legervoorraad aan Oekraïne geleverd.
Voorwerpen uit de voortijdig beëindigde tentoonstelling over Russische avant-garde in de Hermitage Amsterdam gaan zo snel mogelijk terug naar de Hermitage in Sint-Petersburg. Dat heeft het Russische staatsmuseum bekendgemaakt op de eigen website.
Eerder vandaag brak de Hermitage Amsterdam de banden met het gelijknamige Russische museum wegens de recente aanval van Rusland op Oekraïne, waardoor de tentoonstelling 'tot nader order' werd gesloten. Volgens het Russische museum was de vroegtijdige sluiting een 'gezamenlijk besluit'.
© ANP / Remko de Waal Minister-president Mark Rutte heeft - op verzoek van de Oekraïense president Zelenski - een videoboodschap opgenomen voor het Oekraïense volk.
Hij spreekt onder meer zijn waardering uit voor president Zelenski. Ook benadrukt de premier dat Nederland het Oost-Europese land steunt door wapens, voedsel en medicijnen te sturen.
,,Wij zijn familie in Europa. Ik beloof u: uw vastberadenheid zal ook onze vastberadenheid zijn. Want deze wrede aanval mag en zal niet slagen. We staan aan jullie kant. Slava Ukraini!" (vertaald: Glorie aan Oekraïne)
Bij de tweede ronde vredesonderhandelingen tussen Oekraïense en Russische delegaties is donderdag voor het eerst een akkoord gesloten.
De politie heeft de omgeving van het Russische consulaat aan de Scheveningseweg in Den Haag afgezet vanwege de vondst van een verdacht voorwerp dat lijkt op een pakketje, zo melden diverse calamiteitenwebsites.
De Verenigde Naties verwachten dat de Russische invasie van Oekraïne zal leiden tot een uittocht van maximaal 10 miljoen Oekraïense vluchtelingen. Daarvan zouden zo'n 4 miljoen naar buurlanden vluchten. Woordvoerder Stephane Dujarric benadrukte dat dit slechts een schatting is.
Volgens de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de VN, Filippo Grandi, zijn al zo'n 1 miljoen mensen uit Oekraïne gevlucht. Officiële gegevens tonen aan dat tot nu toe 575.000 Oekraïense vluchtelingen Polen zijn binnengekomen, terwijl Duitsland tot nu toe 5000 vluchtelingen heeft geregistreerd.
© AFP / Wojtek Radwanski — Vluchtelingen uit Oekraïne bij de grens met Polen De Verenigde Staten komen met sancties tegen talrijke Russische oligarchen voor hun voortdurende steun aan de Russische president Vladimir Poetin en zijn 'wrede' invasie van Oekraïne, meldt het Witte Huis.
De VS richt de nieuwe strafmaatregelen op 'Russische elites en familieleden' die 'zichzelf hebben verrijkt ten koste van het Russische volk' en dikwijls 'familieleden naar hoge posities verheffen'. De sancties zijn ook gericht op eigenaren van de grootste bedrijven van Rusland die verantwoordelijk zijn voor het leveren van de middelen die nodig zijn om Poetins invasie van Oekraïne te ondersteunen.
De verklaring van het Witte Huis omschrijft de sancties als volgt: ,,De oligarchen en hun familieleden zullen worden afgesneden van het Amerikaanse financiële systeem, hun tegoeden in de Verenigde Staten zullen worden bevroren en hun eigendommen worden geblokkeerd voor gebruik." Onder anderen metaalmagnaat Alisjer Oesmanov en Dmitri Peskov, de woordvoerder van Poetin, worden als doelwitten genoemd.
Oekraïens parlement zingt volkslied voorafgaand aan stemming
Ondanks de Russische dreiging is het Oekraïense parlement donderdag samengekomen. Op de agenda stond een stemming over defensie en veiligheidszaken. Voorafgaand aan de stemming werd het Oekraïense volkslied gezongen.
De delegaties van Oekraïne en Rusland zijn vluchtroutes voor burgers overeengekomen in Oekraïense gebieden waar de gevechten het hevigst zijn. Dat maakten Oekraïne en Rusland bekend na een tweede ronde van overleg tussen delegaties uit beide landen in Belarus. Oekraïne had gepleit voor dergelijke humanitaire corridors. Aanvankelijk had een onderhandelaar gemeld dat er slechts over was gesproken.
