Liveblog is gesloten
De zitting is voorbij, we sluiten dit liveblog.
Uitspraak uiterlijk 26 november
De rechter doet uiterlijk 26 november uitspraak. Hij kan dat niet vandaag doen, zegt hij. De zitting is gesloten.
Advocaat verdediging: tijd dat er een andere waarnemer komt
Het is nu de grote vraag wie er klaar staat als vervanger van Eppie Klein. Dat is iemand die bereid is om terug te treden als Eppie Klein toch terug komt. En daar is het finale argument van de verdediging: verhouding met de Commissaris is verstoord, dus kan Klein niet terugkomen.
Advocaat: het draait allemaal om de herindeling
Terwijl John Berends zijn hoofd hierover continu schudt, zegt de advocaat van Eppie Klein dat de enige reden voor ontslag is dat Klein tegenstander werd van de fusie. ,,Alle punten die naar voren worden gebracht, zijn terug te leiden naar de discussie over de fusie.''
De zitting loopt ten einde
Aan het einde van de zitting neemt de advocaat van Klein het woord. ,,Deze rechtszaak is niet verheffend, Het is spijtig dat het plaats moet vinden. Maar u bent als rechter het laatste resort. Het gaat hier om een persoonlijke vertrouwensbreuk, niets meer.''
Echt moeilijk krijgt de cdK het nog niet
Erg lastig krijgt de commissaris van de Koning het op dit moment nog niet. De kans dat de rechter wijst dat de burgemeester terugkomt, lijkt klein. De verhoudingen zijn verstoord en een juridisch verwijt is hem lastig te maken. Berends verklaart niet nog eens het gesprek met Klein aan te willen gaan om er zonder de rechter uit te komen.
Wethouder Scherpenzeel: nooit met raad overlegd
Wethouder Henny van Dijk van de gemeente Scherpenzeel benadrukt dat er nooit met raadsleden écht is overlegd of Klein moet worden ontslagen of niet. Ze schudt haar hoofd als de advocaat benadrukt dat een deel van de raad niet meer verder wilde met Klein.
Mogelijk bodemprocedure
Voor de rechter is er in deze zitting nog een ontsnapping mogelijk. In dat geval wijst hij deze voorlopige voorziening af en dan komt er alleen een procedure die langer zal duren, een zogenoemde bodemprocedure. In dat geval is er voor Klein geen oplossing, maar komt er in de toekomst wel duidelijkheid voor waarnemende burgemeesters welke rechten zij precies hebben.
Als de rechter het verzoek nu meteen toewijst, zullen de verschillende CdK's in het land zich wel even achter de oren krabben welk gezag ze nog hebben over de door hen benoemde waarnemers.Wat is nu belangrijk?
Volgens de provincie is belangrijk dat er snel een nieuwe waarnemer komt. Met Klein kan een deel van de raad niet meer samenwerken, betoogt de advocaat van Berends. ,,Dan blijft dat schisma bestaan.'' De advocaten van de verdediging stellen echter dat tachtig procent van de inwoners de burgemeester steunt en dat hij daarom terug moet komen.
Belangrijk bezwaar van de advocaten
De advocaten komen nu met een belangrijk bezwaar, dat ook belangrijk is voor al die andere waarnemende burgemeesters. ,,Waarom was er geen andere keuze mogelijk. Begeleiding of mediation, om er toch verder uit te komen?'' Klein, zou ook willen opstappen, als dat de beste uitkomst van dat proces. ,,Hij hecht niet aan het pluche'', zegt de advocaat.
Berends: 'ik acht hem niet geschikt'
Commissaris van de koning John Berends komt kort aan het woord om nog even toe te lichten wat hem zo dwars zit. Dat gaat niet alleen om de mail. Dat gaat óók om gesprekken die Eppie Klein uit de weg ging. ,,Vanwege de manier waarop hij omgaat met het ambt, vind ik hem niet geschikt. Dit gaat om een scala van dit soort voorbeelden.''
Over die mail
Wat was dit ook alweer voor mail? Het ging om een ultiem bericht aan statenleden met de oproep geen besluit te nemen over de herindeling Scherpenzeel. Die mail is dus door een ambtenaar verstuurd. De vraag is of Klein er van af wist. Volgens de commissaris was die mail ondermijnend bij het besluit van de Gelderse politiek.
Overigens stemden de staten vóór de fusie van Barneveld en Scherpenzeel, daar waar het allemaal om ging. In oktober besloot de minister van Binnenlandse Zaken echter een streep door de fusie te zetten.Kabinetschef zegt: Klein geeft tegenstrijdige verklaringen
De kabinetschef zegt dat Klein op 8 juli - in een gesprek met de CDK- zich ongemakkelijk voelde over een paniekmail van de gemeente Scherpenzeel aan provinciale staten en dat hij het zou gaan onderzoeken hoe deze was verstuurd.
Hij zou zelfs al weten wie er achter zat. Hij zou daar hebben uitgesproken: 'zij eruit of ik eruit.' Met andere woorden: Hij wist op dit moment niets van het versturen van de mail. Dat was voor de provincie toen glashelder. Daarom ook de verbazing dat Klein later zei wél te weten dat de mail gestuurd zou worden.
U merkt dat ik er emotioneel van raak, zegt Katinka Oldenburger, de kabinetschef. ,,Er zijn zoveel tegenstrijdige verklaringen.''
De werkelijke reden voor het ontslag: de cruciale mail
De grote vraag die iedereen al maanden heeft, komt hier weer eens op tafel: hoe zat het nu met een mail op 6 juli die door een ambtenaar is verstuurd. Dat zou zonder medeweten van Klein gebeurd zijn.
Berends heeft gezegd: er zijn door Klein tegenstrijdige verklaringen over afgegeven. Klein zegt: ik hem me niet veilig gevoeld. ,,Er werd druk uitgeoefend'', zegt zijn advocaat. De kabinetschef van de provincie is heel druk haar hoofd aan het schudden, zoals al een paar keer. Zij is het duidelijk niet eens met de lezing van Klein. Volgens de advocaat heeft Klein zich nooit gedistantieerd van de bewuste brief.Commissaris als Rijksheer
John Berends heeft in deze kwestie een zelfstandige rol. Hij heeft een bevoegdheid namens de minister om als Rijksheer waarnemend burgemeester te behandelen. Dat is ook de reden dat hij niet door de statenleden (zijn reguliere werkgevers) kan worden aangesproken op zijn gedrag.
Een gespreksverslag wordt nu openbaar
Tot nu toe kon de verdediging van Eppie Klein het verslag niet inzien dat op het provinciehuis gemaakt is van het gesprek tussen de commissaris en de burgemeester op 7 oktober. Dat mag nu wel. De advocaten - en ook de rechter- gaan driftig bestuderen. Waarom dit belangrijk is: is hier nog terug te lezen.
Berends over de relatie met Klein
Stap voor stap is de relatie met Klein schade berokkend, zegt commissaris John Berends. Dus heeft hij op 7 oktober tegen Eppie Klein gezegd: dit besluit is niet onderhandelbaar. Maar de uiteindelijke conclusie had hij nog niet genomen, zegt hij nu. Dus noemt de rechter dat 'niet onderhandelbaar' ,,op zijn minst een verwarrende term.''
Drie advocaten voor burgemeester Eppie Klein
© Raphael Drent — Advocaten Andre Bussink - Arjan Klaassen en Jaco van den Brink van burgemeester Eppie Klein bij hun aankomst eerder vandaag. Lastig dat Eppie Klein er zelf niet is
Groot probleem in deze zaak is dat Eppie Klein er zelf niet bij kan zijn. Dat betekent dat alleen John Berends en zijn kabinetschef kunnen vertellen over wat er precies gebeurd is in die onderlinge gesprekken.
Kabinetschef onthult nu gesprekken
De kabinetschef moet nu vertellen wat er precies gebeurd is in de gesprekken tussen John Berends en Eppie Klein en in de gesprekken met de fractievoorzitters. 'Ik ben bij alle gesprekken geweest', zegt de kabinetschef. 'Ik spreek daar liever niet publiekelijk over.' Ze vertelt nu toch een paar dingen wat fractievoorzitters hebben gezegd. 'Tussen ons en Eppie ligt er echt iets. Schriftelijke antwoorden zijn heel anders dan antwoorden elders. Ik voel me niet veilig.'
Arbeidsrecht of gemeenterecht
Voor de advocaten van de verdediging van commissaris van de Koning Berends is het belangrijk te benadrukken dat het geen normale zaak is tussen een werkgever en een werknemer. Dus is ook het ambtenarenrecht niet van toepassing. Maar, zegt de advocaat van de verdediging: ,,Hij is ook niet rechtenloos.''
Beeld van de aankomst van Berends
© Raphael Drent — Commissaris van de Koning John Berends eerder vandaag, bij zijn aankomst bij de rechtbank. Conflict over horen gemeenteraad
Het conflict spitst zich nu toe op het overleggen met de gemeenteraad. De advocaat van de gemeente betoogt dat er geen sprake is van overleg met de raadsleden. Hij zegt: hen is alleen verteld dat Klein ontslagen zou worden, Dat zou een 'onomkeerbaar' besluit zijn. De kabinetschef van de CDK en John Berends reageren daar fel op. Volgens hen was er wel degelijk sprake van overleg.
Berends roert zich
Als de advocaat van de verdediging aangeeft dat de provincie een waarnemer kan aanstellen in elke gemeente (er hoeft niets aan de hand te zijn), kan Berends zich niet inhouden. 'Hier was wel degelijk sprake van crisis', zegt hij.
Meerderheid in de raad achter Klein
Ter verduidelijking: qua zetels schaart een meerderheid van de raad zich achter Klein.
Geheime stukken
Niet alles komt in dit proces op tafel. Er zijn nog altijd stukken die niet openbaar worden gemaakt. Dit is onder meer het gesprek tussen John Berends en Eppie Klein, voor het definitieve ontslag. Ook gaat het om de gesprekken met politieke partijen in Scherpenzeel. Drie van de vijf fractievoorzitters zeiden in die gesprekken dat ze niet door wilden gaan met Klein. Berends vult aan dat nog een andere partij aangaf de deur open te willen zetten voor een andere waarnemer.
En de gemeente Scherpenzeel dan?
Is het niet belangrijk wat ze er in Scherpenzeel van vinden. Nee, zegt de advocaat van de Commissaris van de Koning. Als het gaat om een waarnemend burgemeester heeft de provincie veel meer de regie. ,,Als het gaat om de kroonbenoemde burgemeester is die gemeentelijke autonomie veel meer van belang.''
Gemeentewet
De wet die hier over zou moeten gaan is de Gemeentewet. Heel precies wordt daarin niet ingegaan op deze specifieke situatie. Het gaat om het 'voorzien van een waarnemerschap'
Mag een burgemeester worden ontslagen?
De grote vraag is volgens de Provincie Gelderland wat het gevolg is als het besluit van de commissaris van de Koning vernietigd wordt. Kan een waarnemend burgemeester dan niet worden ontslagen?
Twee waarnemers staan klaar
Voor de commissaris van de koning is er geen noodzaak deze zaak nu te behandelen. Volgens de advocaat staan er twee waarnemers klaar om meteen aan de slag te gaan.
Mocht Klein de zaak winnen, kan hij daarna best terugkomen, meent de provincie.
Stoelendans
Het is vanwege de livestream nogal een stoelendans in de rechtbank. De drie advocaten van Klein en de gemeente Scherpenzeel kunnen maar vanaf één plek tot de rechter spreken.
Advocaat: dit werkt belemmerend
Bovendien straalt dit alles ook af op Klein en het college van Scherpenzeel. De suggestie van integer handelen, blijft 'een belemmerende uitstraling hebben', zegt de advocaat.
Advocaat: dit heeft voor onrust gezorgd
De advocaat van Klein zegt: ,,Dit heeft voor onrust gezorgd bij waarnemend burgemeesters. Daarin zit het belang van deze zaak.''
Zitting is begonnen
De rechter opent de zitting om 13.37 uur. Hij geeft aan dat hij aan het einde van de zitting besluit of hij vandaag uitspraak kan doen.
Hoe kon het zover komen?
Het is een uniek moment: een commissaris van de koning die de door hemzelf benoemde waarnemend burgemeester de laan uit stuurt. Het blijkt het finale hoofdstuk van een knotsgek gevecht om de onafhankelijkheid van één klein dorpje aan de rand van het grote Gelderland. Lees meer.
© Eric Elich — Illustratie: Eric Elich Eppie Klein is ziek
Zo zit het
Verslaggever Albert Heller woont de rechtszaak bij en legt uit wat er aan de hand is.
Goedemiddag,
Welkom bij het liveblog over de rechtszaak waarin burgemeester Eppie Klein zijn ontslag op staande voet als burgemeester van Scherpenzeel door commissaris van de koning John Berends aanvecht.
